West-Vlaanderen wordt geroemd om haar mooie landschappen: de duinen, polders en heuvels. De rijke bodems voorzien de landbouw van haar inkomen en waar de bodems armer zijn, overwint een ander ondernemerschap. De mens beheerst hier het landschap. Maar ook de natuur eist haar rechten op: de zee beukt in op de duinen, de Handzamevallei houdt halsstarrig het water van de IJzer op en de Gulke Putten blijven overeind te midden van de veeteelt. Een moeilijke strijd.
Met nog geen 3% bos, heeft West-Vlaanderen het meest open landschap van België. Niet alleen de Groote Oorlog, maar ook de landbouw en het verkavelen van gronden, heeft ons van leider naar kneusje van de bosklas gedegradeerd. Het Lappersfortbos in Brugge was het symbool voor de strijd voor zonevreemde bossen. En nog dagelijks verdwijnen er eenzame bomen in het landschap. Maar stilaan keert het tij. Stadsrandbossen zijn niet enkel meer de vraag van enkele natuurverenigingen. Bomen en groen in verstedelijkt gebied worden -onder andere door de klimaatverandering- een must om het hoofd koel te houden. Erosie dwingt ons om andere landbouwsystemen te exploreren. Waterbeheer herontdekt de rol van de bomen en de mens houdt veteraanbomen als deel van het collectief geheugen.
De kust en de duinen zijn voor onze provincie minstens even belangrijk als haar landbouw. Hoewel hun schoonheid telkens weer wordt bezongen, komen er nog steeds krassen bij op de plaat.
Samen met de Kustwerkgroep van Natuurpunt volgt de West-Vlaamse Milieufederatie verschillende dossiers op. Ze duwde mee aan het verbod op de recreatieve warrelnetten, zoekt mee naar oplossingen om de recreatieve druk in de duinen te verlichten en is met WMF en Natuurpunt de motor achter een ecosysteemvisie voor de kustbescherming.
En van dit laatste maken ook de polders deel uit. Daarom net is het belangrijk om ook de historische poldergraslanden een goede bescherming te geven: ze bergen enorme hoeveelheden water en koolstof, zijn een noodzakelijke schakel voor bedreigde trekvogels en migrerende vissen als paling en zijn onmisbaar als belevingslandschap waarin je meer 1000 jaar geschiedenis kan lezen in de graslanden. Wie de Uitkerkse Polders heeft bezocht, of wel eens ronddwaalt in Damme en Lampernisse, weet waar het over gaat.
Deze rijkdom wordt miskend bij het scheuren van poldergraslanden om plaats te maken voor steriele maisakkers, woonkavels of bedrijventerreinen. Daarom pleit de West-Vlaamse Milieufederatie voor andere landbouwmodellen in deze gebieden. Een polderpartnerschap, waarbij de vruchten van het landschap voortkomen uit het werken mét de natuur.
West-Vlaanderen heeft een rijke verscheidenheid in landschappen: de bossen van het Brugs Ommeland, de weidsheid van de polders, het pittoreske van de Westhoek en het broze groen van Zuid-West-Vlaanderen, het zijn maar enkele voorbeelden van wat onze leefomgeving zo aantrekkelijk maakt.
Het is echter niet vanzelfsprekend dat deze omgevingswaarden behouden blijven. De West-Vlaamse Milieufederatie wil hier een belangrijke rol in spelen. De West-Vlaamse Milieufederatie is vertegenwoordigd in verschillende commissies en adviesgroepen waar, op basis van de inbreng van de lidorganisaties meegedacht wordt over welke landschappelijke ontwikkelingen wel, en welke niet gewenst zijn. Samen met andere belanghebbenden worden hierover afspraken gemaakt.
Provincie West-Vlaanderen ondertekende in 2010 het biodiversiteitscharter. Hiermee wilde ze het verlies aan biodiversiteit een halt toe te roepen op haar grondgebied. Intussen maakte de Provincie werk van soortenactieplannen (Vinpoot- en kamsalamander, eikelmuis, boomkikker en geelgors), de gebiedsgerichte werking en plantte heel wat bomen in nieuwe en bestaande provinciale domeinen. Ook heeft ze een strakke aanpak van reuzenberenklauw en worden de gecontroleerde overstromingszones in landbouwgebied, soms gedeeld met de natuur.
Ondanks de inspanningen van de Provincie, lijkt er toch geen kentering te komen in de achteruitgang van soorten. Zo zijn heel wat typische West-Vlaamse vogelsoorten aan het flirten met de verdwijning. Drie habitattypes, waar meer dan de helft van de soorten ‘in gevaar’ zijn, liggen in West-Vlaanderen: dynamische kustgebieden, extensief beheerde graslanden en het agrarische cultuurlandschap. Heel wat soorten worden dus stilaan afhankelijk van reservaten en kunstmatige ingrepen in het landschap. Een goede diversiteit houdt nochtans ook mogelijks schadelijke soorten onder controle. Bepaalde diersoorten, zoals de bij en de regenworm, zijn daarenboven essentieel voor o.a. de voedselproductie en de nabijheid van groen levert directe gezondheidsvoordelen op voor de mens.
De West-Vlaamse Milieufederatie ijvert in West-Vlaanderen voor een nog sterkere samenwerking tussen de verschillende partners op het terrein. Dit levert niet alleen meer begrip op voor de verschillende standpunten, maar zorgt ook voor een gezamenlijke aanpak om de soortenachteruitgang te keren. Met onder andere de Provincie en Natuur.Koepel Zuid-West-Vlaanderen organiseert de West-Vlaamse Milieufederatie jaarlijks de Natuurstudiedag. Maar ook andere vormingen en activiteiten om meer inzicht te krijgen in het belang van de natuur, zoals de Dag van de Natuur (van Natuurpunt), staan steevast op het programma. Ook tijdelijke natuur en natuur in verstedelijkt gebied staan komende jaren vooraan op de lijst van werven. Op Vlaams niveau werkt de West-Vlaamse Milieufederatie -samen met koepelverenigingen en politici- om handhaving van de bestaande natuur, maar ook uitbreiding en verdieping van natuur in West-Vlaanderen op de agenda te brengen.
Mooie, maar kleine postzegelnatuur ligt verdeeld over de provincie West-Vlaanderen. Het zijn onmisbare elementen voor de waterhuishouding, de instandhouding van soorten én de aantrekkelijkheid van het landschap. Via het water, oevers en bermen reizen soorten naar andere natuurgebiedjes om te zorgen voor een sterk nageslacht. Deze groene autostrades zijn nodig voor het overleven van de soorten. Maar nog te veel zijn deze autostrades onderbroken door muren. Soms letterlijk in het water of door de bouw van een bedrijventerrein, veelal door het ontbreken van groen op oevers, het uitgraven van bermen bij de aanleg van fietspaden of het aanleggen van wegen zonder ecoducten of tunnels over migratieroutes.
De West-Vlaamse Milieufederatie blijft in overleg met de Provincie over het uitvoeren van haar opdracht om ook voor de natuur autostrades aan te leggen en integreert natuurverbinding in elk overleg. Met de koepelorganisaties van bedrijven gaat ze in overleg om bestaande programma’s ikv bedrijven en biodiversiteit toe te passen op het terrein.
